Waarom gratis werken geen goed idee is als creative.

Elke creative heeft het ongetwijfeld als meegemaakt: iemand vraagt je of je iets "kleins kan doen" in ruil voor "exposure", ervaring of een toekomstige samenwerking die beloftevol klinkt. Gratis werkt ondermijnt niet alleen je eigenwaarde, maar ook die van de hele sector. 

In deze blogpost leg ik uit waarom je als creative geen gratis werk zou moeten accepteren. Ik geef je 3 sterke redenen om vriendelijk, maar toch beslist, nee te zeggen. 

 

1. Je tijd en talent hebben waarde

Creatief werk is een vak. Je hebt waarschijnlijk lang gestudeerd en/of jarenlang gewerkt om te kunnen doen wat je vandaag doet. Achter een goed ontwerp, een krachtige tekst of een geslaagde video schuilen ervaring, opleiding en passie. Naast die klassiekers vergt creatief werk ook doorzettingsvermogen, want in tegenstelling tot een opleiding in geneeskunde is het strijden om als creative een plaats te vinden in deze functionele wereld.

Wanneer je gratis werkt, geef je impliciet aan dat jouw tijd en expertise geen waarde hebben. Dat is niet alleen nadelig voor jou, maar ook voor collega-creatives die wél betaald willen worden. Als jij vijf euro vraagt voor een ontwerp, dan heeft die grafisch ontwerper naast jou geen schijn van kans om een opdracht binnen te halen aan 70 euro per uur.

Bereken dus altijd wat jouw uurtarief zou zijn, ook als je op projectbasis werkt. En wees aandachtig voor onrealistisch lage prijzen. Je doet jezelf (en je collega’s) een plezier.

2. ‘Exposure’ betaalt geen facturen

Een klassieker: “We hebben geen budget, maar we zullen je promoten op onze socials.”
Gratis werk levert je zelden iets tastbaars op, behalve frustratie. Je investeert je tijd en krijgt er niet met zekerheid iets voor in de plaats. En dat is nochtans hoe ‘overleven’ werkt: je levert een product of dienst en krijgt er iets voor terug. Aandacht is geen middel, het is iets dat je sowieso verdient.

Als het ondankbaar voelt om ‘nee’ te zeggen, vraag jezelf dan af of jij je haar zou laten knippen bij de kapper om dan, in plaats van te betalen, te vragen of je je kapsel op Instagram mag showen. Nee.

3. Je stelt de verkeerde verwachtingen

Wanneer je gratis werkt, creëer je een verwachtingspatroon: je klant went aan het idee dat je werk niets kost. De kans is groot dat toekomstige opdrachten óók gratis of onderbetaald zullen zijn. Als iets duur is, dan schat je het op waarde. Als iets gratis is, dan komt het in de prullenbak terecht. Je wil niet in de vuilbak zitten.

Bovendien ondermijn je de volledige creatieve markt: als één creative het gratis doet, verwachten sommigen dat van iedereen.

Wees duidelijk over je tarieven vanaf het eerste klantcontact.

Wanneer kan gratis werk wél?

Er zijn uitzonderingen, bijvoorbeeld:

• Experimenten met proefkonijnen: je eerste klanten
• Vrijwilligerswerk voor een goed doel waar je achter staat
• Een ruildeal met duidelijke afspraken

Ben je net opgestart en nog zoekend in je vak? Dan kan je zelf voorstellen om de eerste klanten aan een voordeliger tarief te helpen of zelfs gratis. Je krijgt dat extra beetje zelfvertrouwen dat je mogelijk nodig hebt, of je wilt een dienst testen. Er is veel kans dat het verloop nog wat stuntelig verloopt, dus dan is het geen probleem om duidelijk aan te geven dat je omwille van die reden een gratis product/dienst zal leveren. Let op: laat dit niet langer duren dan nodig.

Zolang jij de keuze maakt en de waarde van je werk erkend wordt, hoeft het niet per se problematisch te zijn. Maar laat je nooit onder druk zetten om je diensten gratis aan te bieden uit angst om klanten te verliezen of omdat ‘iedereen het doet’.

Conclusie

Als creative ben jij de expert. Laat je waarde niet ondermijnen door ‘gratis werk’-verzoeken. Door bewust om te gaan met je tijd, talent en tarieven, bouw je aan een duurzaam en creatief ondernemerschap. Om selectief te kunnen werken, is het belangrijk om een goede financiële basis te hebben. Zo kan je ‘gratis werk’-verzoekjes eenvoudiger afwijzen.

Heb je hulp nodig bij het opzetten van die sterke financiële basis?

Neem dan zeker contact op. In de budgetscreening kijk ik mee naar hoe we je budget kunnen optimaliseren en zoek ik mee naar waar het precies verkeerd loopt op dit moment.